ท้าวกะหมังกุหนิงเป็นตัวละครอยู่ในบทละครเรื่องอิเหนาตอนศึกกะหมังกุหนิงเริ่มเรื่องเมื่อท้าวกะหมังกุหนิงคิดจะทำสงครามกับกรุงดาหาเพื่อชิงนางบุษบามาให้วิหยาสะกำโอรสของพระองค์ ท้าวกะหมังกุหนิงหารือกับระตูปาหยังและท้าวปะหมันผู้เป็นอนุชา อนุชาทั้งสองทัดทานว่าดาหาเป็นเมืองใหญ่ของกษัตริย์วงศ์อสัญแดหวาผู้มีฝีมือเลื่องลือในการสงคราม ส่นกะหมังกุหนิงเป็นเพียงเมืองเล็กๆ คงจะสู้ศึกไม่ได้ แต่ท้าวกะหมังกุหนิงก็ไม่ฟังคำทัดทานเพราะรักลูกมากจนไม่อาจเห็นลูกทนทุกข์ทรมานได้ แม้จะรู้ว่าอาจสู้ศึกไม่ได้ แต่ก็ตัดสินใจทำสงครามด้วยเหตุผลที่บอกแก่อนุชาทั้งสองว่า “เอ็นดูนัดดาโศกาลัย ว่ามิได้อรไทจะมรณา แม้วิหยาสะกำมอดม้วย พี่คงตายด้วยโอรสา... ผิดก็ทำสงครามดูตามที เคราะห์ดีก็จะได้ดังใฝ่ฝัน พี่ดังพฤกษาพนาวัน จะอาสัญเพราะลูกเหมือนกล่าวมา” เมื่อส่งทูตไปทูลขอนางบุษบา แต่ได้รับการปฏิเสธจากท้าวดาหา ท้าวกะหมังกุหนิงก็เตรียมจัดทัพยกไปตีเมืองดาหาโดยให้วิหยาสะกำเป็นทัพหน้า พระอนุชาทั้งสองเป็นทัพหลัง ส่วนพระองค์เป็นจอมทัพ ก่อนที่จะยกทัพไปนั้น โหรทำนายว่าชะตาของท้าวกะหมังกุหนิงและวิหยาสะกำนั้นถึงฆาต ถ้ายกทัพไปในวันรุ่งขึ้นจะพ่ายแพ้แก่ศัตรู ควรงดเว้นการทำศึกไปก่อน ๗ วันจึงจะพ้นเคราะห์ แต่ท้าวกะหมังกุหนิงก็ไม่เปลี่ยนพระทัย เพราะเกรงจะถูกครหาว่ากลัวข้าศึกศัตรู ทำให้เป็นที่อับอายแก่ไพร่ฟ้าทั้งหลายได้
ฝ่ายท้าวดาหาขอความช่วยเหลือไปยังท้าวกุเรปัน ท้าวกาหลังและท้าวสิงหัดส่าหรี ท้าวสิงหัดส่าหรีส่งสุหรานากงผู้เป็นโอรสไปช่วยรบ และท้าวกาหลังให้ตำมะหงงกับดะหมังคุมขุนพลจากเมืองกาหลังมาสมทบกับทัพสุหรานากง ส่วนท้าวกุเรปันส่งราชสารฉบับหนึ่งสั่งให้อิเหนายกทัพไปช่วยท้าวดาหาทำศึก อีกฉบับหนึ่งส่งไปให้ระตูหมันหยาโดยตำหนินางจินตะหราว่าเป็นต้นเหตุให้อิเหนาตัดรอนนางบุษบา ระตูหมันหยารู้สึกผิดจึงเร่งให้อิเหนายกทัพไปเมืองดาหา
ในการสู้รบ สังคามาระตาทูลอิเหนาว่าขอเป็นคู่ต่อสู้กับวิหยาสะกำ อิเหนาเห็นว่าเพลงกระบี่ของสังคามาระตายังไม่ชำนาญจึงให้สู้ด้วยเพลงทวน สังคามาระตาสังหารวิหยาสะกำได้ ท้าวกะหมังกุหนิงเห็นโอรสถูกสังหารตกจากม้าก็โกรธ ปรี่เข้าไล่ล่าสังคามาระตา อิเหนาจึงเข้าสกัดและต่อสู้กับท้าวกะหมังกุหนิง ทั้งสองฝีมือทัดเทียมกัน ผลัดกันแพ้ผลัดกันชนะหลายกระบวนเพลง แต่ในที่สุดอิเหนาก็ใช้กริชที่องค์ปะตาละกาหลาประทานให้เมื่อแรกประสูติสังหารท้าวกะหมังกุหนิงได้ ทัพฝ่ายกะหมังกุหนิงก็แตกพ่ายไป ระตูปาหยังและระตูปะหมันยอมแพ้และจะขอส่งเครื่องบรรณาการมาถวายตามประเพณี อิเหนาอนุญาตให้นำศพท้าวกะหมังกุหนิงและวิหยาสะกำกลับไปจัดตามประเพณี ระตูปาหยังและระตูปะหมันเสียใจที่ท้าวกะหมังกุหนิงต้องมาตายเพราะความประมาทและเพราะรักลูกมากเกินไป ดังคำรำพันว่า
โอ้ว่าพระองค์ผู้ทรงยศ พระเกียรติปรากฏในแหล่งหล้า
สงครามทุกครั้งแต่หลังมา ไม่เคยอัปราแก่ไพรี
ครั้งนี้ควรหรือมาพินาศ เบาจิตคิดประมาทไม่พอที่
เพราะรักบุตรสุดสวาทแสนทวี จะทัดทานภูมีไม่เชื่อฟัง
ฝ่ายท้าวดาหาขอความช่วยเหลือไปยังท้าวกุเรปัน ท้าวกาหลังและท้าวสิงหัดส่าหรี ท้าวสิงหัดส่าหรีส่งสุหรานากงผู้เป็นโอรสไปช่วยรบ และท้าวกาหลังให้ตำมะหงงกับดะหมังคุมขุนพลจากเมืองกาหลังมาสมทบกับทัพสุหรานากง ส่วนท้าวกุเรปันส่งราชสารฉบับหนึ่งสั่งให้อิเหนายกทัพไปช่วยท้าวดาหาทำศึก อีกฉบับหนึ่งส่งไปให้ระตูหมันหยาโดยตำหนินางจินตะหราว่าเป็นต้นเหตุให้อิเหนาตัดรอนนางบุษบา ระตูหมันหยารู้สึกผิดจึงเร่งให้อิเหนายกทัพไปเมืองดาหา
ในการสู้รบ สังคามาระตาทูลอิเหนาว่าขอเป็นคู่ต่อสู้กับวิหยาสะกำ อิเหนาเห็นว่าเพลงกระบี่ของสังคามาระตายังไม่ชำนาญจึงให้สู้ด้วยเพลงทวน สังคามาระตาสังหารวิหยาสะกำได้ ท้าวกะหมังกุหนิงเห็นโอรสถูกสังหารตกจากม้าก็โกรธ ปรี่เข้าไล่ล่าสังคามาระตา อิเหนาจึงเข้าสกัดและต่อสู้กับท้าวกะหมังกุหนิง ทั้งสองฝีมือทัดเทียมกัน ผลัดกันแพ้ผลัดกันชนะหลายกระบวนเพลง แต่ในที่สุดอิเหนาก็ใช้กริชที่องค์ปะตาละกาหลาประทานให้เมื่อแรกประสูติสังหารท้าวกะหมังกุหนิงได้ ทัพฝ่ายกะหมังกุหนิงก็แตกพ่ายไป ระตูปาหยังและระตูปะหมันยอมแพ้และจะขอส่งเครื่องบรรณาการมาถวายตามประเพณี อิเหนาอนุญาตให้นำศพท้าวกะหมังกุหนิงและวิหยาสะกำกลับไปจัดตามประเพณี ระตูปาหยังและระตูปะหมันเสียใจที่ท้าวกะหมังกุหนิงต้องมาตายเพราะความประมาทและเพราะรักลูกมากเกินไป ดังคำรำพันว่า
โอ้ว่าพระองค์ผู้ทรงยศ พระเกียรติปรากฏในแหล่งหล้า
สงครามทุกครั้งแต่หลังมา ไม่เคยอัปราแก่ไพรี
ครั้งนี้ควรหรือมาพินาศ เบาจิตคิดประมาทไม่พอที่
เพราะรักบุตรสุดสวาทแสนทวี จะทัดทานภูมีไม่เชื่อฟัง
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น